Pierwsze dziecko zmienia wszystko. Połóg prawidłowy to stan fizjologiczny, ale niecodzienny, nie zawsze wiemy, jak w tym okresie, tzw. barłogowego trybu życia, postępować. Jest to też okres po porodzie, kiedy to u kobiety następuje cofanie się zmian powstałych podczas ciąży. Połóg zaczyna się z chwilą urodzenia łożyska, procesy inwolucyjne, odnowy i gojenia trwają ok. 6-8 tyg. Procesy występujące w czasie połogu: cofanie zmian ciążowych i porodowych, gojenie się ran porodowych, rozpoczęcie laktacji, powrót płodności. Cofanie zmian ciążowych to głównie drogi rodne, inwolucja mięśnia macicy, wydalanie resztek endometrium, gojenie miejsca łożyskowego. Zmiany w obrębie dna miednicy, powłok brzusznych, obręczy biodrowej, układu moczowego, odbytnicy. W połogu do stanu sprzed ciąży powracają wszystkie narządy, które pracowały na potrzeby stanu ciąży. Na skutek zmian hormonalnych, skurczy połogowych zmniejsza się masa macicy z 1000 gramów do 50-70 gramów. Macica zwija się ok. 10. dnia połogu, wtedy też zamyka się kanał szyjki. Gojenie się rany jamy macicy kończy się z chwilą pokrycia nabłonkiem ok. 6 tyg. po porodzie. Objawem dokonujących się zmian w macicy są odchody połogowe: w 1.-6. dobie – krwiste, koniec 1. tyg. – brunatno-krwiste, koniec 2. tyg. – brudnożółte, koniec 3. tyg. – szarobiałe, po 4.-6. tyg. rozpoczyna się zanikanie odchodów. Urazy kanału rodnego goją się przez rychłozrost lub ziarninowanie ok.7-10 dni.
ZMIANY w układzie krążenia – to spadek objętości krwi i czynności serca, normę osiąga się ok. 4-6 tyg.
ZMIANY w układzie moczowym – istniejące rozszerzenie dróg moczowych ustępuje ok. 2 tyg. Filtracja kłębuszkowa i klirens endogennej kreatyiny wracają do normy ok. 8 tyg.
LAKTACJA – wytwarzanie pokarmu ma 5 faz: mamogeneza – przygotowanie gruczołu piersiowego do podjęcia produkcji mleka (estrogeny, progesteron); laktogeneza -przygotowanie do wydzielania mleka (prolaktyna), galaktopoeza – utrzymanie wydzielania mleka (prolaktyna), galaktokineza – wydalanie mleka (oksytocyna). Karmienie piersią przyśpiesza zwijanie mięśnia macicy. Główne znaczenie w utrzymaniu laktacji ma bodziec pochodzący z odruchu ssania oraz opróżniania piersi. Rzadkie, nieprawidłowe przystawianie do piersi powoduje atrofie gruczołów wydzielniczych i w efekcie zahamowanie wydzielania pokarmu, działa tu mechanizm podaży i popytu. Pierś wytwarza w 1.- 4. dobie siarę, od 4. doby do ok. 21. mleko przejściowe, a od 21. doby mleko dojrzałe ok. 700 ml. na dobę.
Wznowienie czynności jajników. Po porodzie powrót cykli miesiączkowych jest uzależniony od ponownego sprzężenia zwrotnego między przysadką mózgową i podwzgórzem a jajnikami. Brak miesiączki w czasie karmienia to tzw. laktacyjny brak miesiączki U większości kobiet cykle miesiączkowe pojawiają się pod koniec okresu karmienia lub po jego zaprzestaniu. U kobiet niekarmiących pierwsza miesiączka występuje w 5.-6. tyg. po porodzie. Okres karmienia nie jest okresem chroniącym w sposób pewny przed następną ciążą.
KLINIKA POŁOGU: tętno 60-80 uderzeń na minutę. Temperatura pod pachą 36,5 – 37 stopni. Ocena sutków, techniki karmienia, ilości karmień. Kontrola wysokości dna macicy, kontrola odchodów połogowych, oddawania moczu, co ok. 6 godz. Wypróżnienie po porodzie (pierwsze najpóźniej w 3. dobie.). Uruchamianie w czasie połogu – wczesne wstanie, gimnastyka połogowa). W okresie ok. 6 tyg. po porodzie położnica powinna zgłosić się na wizytę kontrolną do swojego ginekologa. Przeprowadzić badania ginekologiczne, które stwierdzą, czy stan narządu rodnego powrócił do stanu sprzed ciązy. Wtedy można rozpocząć współżycie. Zajście w kolejną ciążę lepiej zaplanować. Antkoncepcję uzgodnić z lekarzem na nowo.
ZMIANY W POŁOGU nie dotyczą tylko narządów, ale także emocji. TO, co zobaczysz po porodzie, jest sprzeczne z wizją sprzed porodu. TY i TWÓJ partner przeżywacie zmianę, a przygotowanie intelektualne nie wystarcza. Typowe trudności ze strony emocjonalnej to duży poziom lęku i poczucia niepewności. Powodują one stany obniżonego nastroju, smutku, przygnębienia, rozdrażnienia u większości kobiet w pierwszych tygodniach połogu. Jest to zjawisko normalne, ale trudne do zaakceptowania przez kobietę zwaną położnicą. “Przecież nie tak miało być”. Przeciążenie obowiązkami, monotonny tryb życia, ciągłe siedzenie w domu, brak spokojnego snu sprzyjają pojawieniu się poczucia znużenia, przygnębienia, zmęczenia i niezrozumienia. Najczęściej występujące zaburzenia po porodzie to: depresja 3. dnia (BABY BLUES) – u 26-85% kobiet, depresja poporodowa u 10-20% kobiet, psychoza poporodowa 1,7% na 1000 porodów, zespół stresu poporodowego 2 na 1000 porodów – dane z 1995 r.
Bardzo ważna jest wspierająca postawa męża i rodziny. Pomaga kobiecie w opanowaniu emocji. Istotne jest zapewnienie kobiecie czasu wolnego, który może przeznaczyć tylko dla siebie, oderwanie od monotonnych zajęć domowych. Ma to znaczenie dla dobrego samopoczucia kobiety, jej nastawienia wobec dziecka i męza. W sytuacjach trudnych warto skorzystać z pomocy psychologicznej, fachowej literatury, dobrej szkoły rodzenia. Wczesne korygowanie nieprawidłowości w relacjach dziecko-matka-ojciec, mąż-żona jest łatwe i chroni rodzinę przed kryzysami. Po pojawieniu się dziecka z drugiej strony brzucha TY I TWÓJ partner musicie pełnić dodatkowe role ojca i matki. Rodzina, którą tworzycie jest systemem, a życie w niej procesem, w którym: prawidłowe pełnienie roli matki i ojca, męża, żony, synowej, zięcia itd., prawidłowy rozwój relacji między dzieckiem, rodzicami, dziadkami, prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka, prawidłowy rozwój relacji wewnątrzrodzinnych są ze sobą ściśle związane i pozostają we wzajemnej zależności.
TYPOWE trudności w nowych rolach powstają w następujących momentach wspólnego życia partnerów: para bez dzieci, młodzi teściowie, wspólne mieszkanie, para w ciąży, poród połóg, para z dzieckiem w wieku przedszkolnym, para z dzieckiem w wieku szkolnym para z nastolatkiem, para z młodym dorosłym, para w fazie pustego gniazda – nasze dorosłe dziecko zaczyna od punktu pierwszego. Poród jest zmianą i tylko 20% to wydarzenie medyczne, resztę stanowi obszar emocjonalny i społeczny. DLATEGO trudno jest udzielać gotowych i złotych rad na szczęśliwe życie. Można się pokusić o podsumowanie z tytułu książek “Żyć w rodzinie i przetrwać” oraz “Pierwsze dziecko zmienia wszystko”.
Krystyna Komosa, szkoła rodzenia przy szpitalu 95, ul. Solec 93, www.rodzimy.pl
