Wartość mleka mamy dla wcześniaka jest nieoceniona. To nie tylko pokarm, ale i cenne lekarstwo. Są jednak sytuację, gdy tego pokarmu zabraknie lub trzeba nie niego poczekać, wywołać laktację. W tym czasie wcześniaki mogą skorzystać z Banku Mleka Kobiecego – i właśnie o tym rozmawiamy z dr hab. Aleksandrą Wesołowską – Prezesem Fundacji Bank Mleka Kobiecego.
Rozmowa jest dostępna na naszym kanale YouTube:
Subskrybuj nasz kanałZapraszamy do oglądania i do subskrybowania naszego kanału. Bądźcie z nami co wtorek o 9:00 z poranną kawą! Kliknięcie w obraz odtworzy film, a poniżej znajdziecie poprzedni odcinek naszego programu.
Katarzyna Nawrocka: Dzień dobry. Jak co tydzień spotykamy się w programie „Pospiesznym na świat”. A dzisiaj porozmawiamy o bankach mleka kobiecego. Moim gościem dzisiaj jest pani dr Aleksandra Wesołowska. Dzień dobry, Pani Olu.
dr Aleksandra Wesołowska: Dzień dobry.
Bank Mleka Kobiecego
KN: Będziemy rozmawiać o bankach mleka kobiecego, czyli nie mogłam lepiej trafić, dlatego że Pani jest Prezesem fundacji, która zajmuje się bankami mleka kobiecego, prawda?
AW: Tak, Fundacji Bank Mleka Kobiecego.
KN: KN: Ale też wiem, że współpracuje Pani ze Szpitalem Świętej Rodziny w Warszawie, ponieważ tam, oprócz tego, że mieści się bank bleka, to jeszcze mieści się laboratorium, w którym Pani pracuje.
AW: Tak, przy Szpitalu Świętej Rodziny, w banku mleka jest laboratorium, gdzie również prowadzone są badania nad mlekiem kobiecym i laktacją.
KN: Ja podejrzewam, że nasi widzowie będą wiedzieć co to jest za instytucja bank mleka, ale jeśli zdarzy się ktoś, kto nie wie, albo pierwszy raz słyszy, że taki, takie banki istnieją, to opowiedzmy czym one się zajmują.
AW: Bank mleka, to tak naprawdę właśnie, w sumie laboratorium i miejsce. Z jednej strony jest to laboratorium, które zajmuje się pobieraniem, przetwarzaniem badaniem kobiecego mleka i dystrybucją, oddawaniem go na rzecz potrzebujących dzieci. Ale też jest to miejsce, gdzie się spotykają te kobiety, które mają za dużo pokarmu z tymi kobietami, które mają go za mało. Może nie w sensie dosłownym spotykają się, ale jest to miejsce takie, można powiedzieć kontaktowania się tych dwóch potrzeb. Oddania mleka i skorzystania z banku mleka po to, aby nakarmić swoje dziecko.
KN: Czy możemy założyć, że przy każdym szpitalu, w którym znajduje się oddział położniczy jest również bank mleka?
AW: Tak to nie działa nawet w krajach, gdzie banki są bardzo dobrze rozwinięte. Raczej jest tak, że w każdym województwie jest regionalny bank mleka i tak np. właśnie w Warszawie taki dla Mazowsza regionalny Bank Mleka jest w Szpitalu imienia Świętej Rodziny. W Polsce jest banków mleka już całkiem dobrze rozwinięta sieć i rzeczywiście prawie w każdym województwie znajduje się bank mleka, który działa na rzecz wszystkich szpitali, które się znajdują w tym rejonie.
KN: Zanim zapytam Panią procedury, o to jak wygląda oddawanie mleka, czy też pobieranie mleka z takiego banku, to chciałam zapytać, jak powstała w ogóle taka instytucja?
AW: Tak naprawdę, to idea dzielenia się pokarmem jest w ogóle stara jak świat i dawno, dawno temu istniała instytucja mamki. Natomiast, jeżeli chodzi o bank mleka w takiej nowej odsłonie, to on tak naprawdę powstał z potrzeby serca. Powstał z potrzeby mam, które były przekonane o wartości kobiecego mleka. Jedną z tych mam, małego dziecka wtedy, wiele lat temu, bo już prawie 15 lat temu byłam ja. I miałam, byłam też mamą dziecka długo leczonego, dziecka, które długo było w szpitalu i miałam takie poczucie, że ten trud związany z karmieniem piersią czasem jest przytłaczający i przerasta wiele kobiet, szczególnie mam wcześniaków. Po tym jak sama pokonałam te trudności, okazało się, że moja najbliższa przyjaciółka urodziła wcześniaka. I ta historia się powtórzyła. Powtórzyła się z happy endem, ponieważ moja przyjaciółka miała bardzo dużo pokarmu, aż tak wiele, że chciała się nim podzielić. I wtedy okazało się, że nie ma w Polsce miejsca, żeby ona mogła swoje mleko oddać na rzecz innych dzieci, mimo że na oddziale widzieliśmy mamy, które nie mogły wykarmić swoich dzieci i z tego powodu były bardzo, bardzo sfrustrowane i bardzo cierpiały. Ponieważ ja jestem biologiem, to podeszłam do tej sprawy profesjonalnie. Okazało się, że są to po prostu laboratoria, które są zorganizowane od strony biologicznej tak, aby bank mleka był bezpieczny. Można to zrobić -oczywiście dzięki długiej działalności grona tych właśnie kobiet, skupiających się najpierw w stowarzyszeniu, a potem w fundacji. Udało nam się w Polsce reaktywować banki mleka.
KN: Czyli Pani jest twórcą tych instytucji.
AW: Współtwórcą, współtwórcą.
Jak skorzystać z Banku Mleka Kobiecego
KN: Bardzo się cieszę, że taka instytucja powstała, dlatego że opowiadamy o wcześniakach, przede wszystkim staramy się pomóc rodzicom wcześniaków, a to jest jeden z takich największych problemów, jak właśnie karmienie piersią wcześniaka. Jeśli dodatkowo mama nie ma jeszcze pokarmu, to sytuacja tutaj ma wpływ nie tylko na rozwój dziecka, ale też na stan psychiczny mamy, więc to jest bardzo ważna inicjatywa. Ja chciałam zapytać odrobinę o procedury, ponieważ będziemy rozmawiać jeszcze o tym, jaki zbawienny wpływ ma mleko na rozwój dziecka i jakie to ważne również dla rodziców, żeby karmić dzieci, swoje dzieci, zwłaszcza wcześniaki mlekiem kobiecym. Ale zanim, jak wyglądają procedury od strony mamy wcześniaka, która potrzebuje takiego mleka?
AW: Więc oczywiście trzeba pamiętać o tym, że mleko z banku mleka, to jest tak naprawdę tylko i wyłącznie możliwość pozyskania takiego mleka jest wtedy, kiedy dziecko znajduje się w szpitalu. To nie jest tak, że mama może sobie sama zażyczyć takie mleko, nie wiem kupić go w sklepie. To jest tak naprawdę procedura wewnątrzszpitalna i to lekarz decyduje o tym, że w porozumieniu oczywiście z doradcą laktacyjnym, że to dziecko będzie dokarmiane mlekiem z banku mleka. Natomiast, jak we wszystkich innych procedurach medycznych, najważniejsze jest, aby to mleko było bezpieczne. I dlatego właśnie dawczynie, które oddają mleko, i to też się dzieje po konsultacji z doradcą laktacyjnym, że jesteśmy pewni, że to jest mama, która może oddawać mleko, która jest zdrowa, nawet nie tylko rozmawiamy o jej stanie zdrowia, ale również jej stan zdrowia jest po prostu badany. Pobierana jest krew, badana jest od strony serologicznej, również badane jest mleko. Więc te wszystkie procedury mają przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo. I mama, która się decyduje na zostanie dawczynią nawiązuje taką stałą współpracę, to nie jest oddanie jednorazowo porcji mleka, tylko my chcielibyśmy, aby ta mama była z nami możliwie długo, w związku z tym, ona dostaje sterylne, czyste butelki, jest informowana jak ma sposób higieniczny odciągnąć mleko. Natomiast odciąga tego mleka tyle, ile jej zbywa, to znaczy to nie jest tak, że my oczekujemy, że to będą jakieś konkretne litry, czy konkretne mililitry, tylko to jest dar, tak, to jest dar, czyli jest pełna swoboda. I po mleko przyjeżdża w większości przypadków, większości banków mleka transport szpitalny, czyli ma po prostu, jak mają zapełnione butelki dzwoni do nas i my przyjeżdżamy po to mleko i go odbieramy, oczywiście też odbieramy go w takich warunkach chłodniczych, że mleko jest właśnie, dociera do nas, do banku również w formie nienaruszonej. W banku muszą zajść procesy, które jeszcze to mleko dodatkowo zmieniają, ponieważ mleko jest pasteryzowane po to właśnie, aby pozbyć się ewentualnie jakichś mikroorganizmów, które mogłyby tam w drodze zanieczyszczenia się pojawić.
KN: No właśnie, ja się tutaj wtrącę, ponieważ mamy, wiemy już mniej więcej jak wygląda procedura od strony mamy. To lekarz decyduje, kiedy mama, a przede wszystkim dany wcześniak potrzebuje takiego wsparcia jak mleko z banku mleka kobiecego. Teraz, jeśli chodzi o mamę, która tego mleka ma więcej niż potrzebuje to rozumiem, że każda z takich mam może się zgłosić do banku mleka, ale musi przejść badania.
AW: Każda mama, która chce zostać dawczynią może się do nas zgłosić i przede wszystkim uzyska podstawowe informacje na ten temat, jakie np. czekają ją badania i jakie powinna spełnić warunki. W dalszej kolejności, tak naprawdę, już nie ma żadnych szczególnych procedur, po prostu nawiązujemy współpracę, która oczywiście wymaga, tak jak powiedziałam stałego kontaktu z nami. Natomiast, jeżeli chodzi o wartość pokarmu, to pokarm jest badany. My wiemy dokładnie ile pokarm od danej mamy zawiera, jak bardzo kaloryczne, ile zawiera białka, ile zawiera innych składników. W związku z tym, dopasowujemy pokarm do potrzeb dziecka, więc nie ma mleka złego z punktu widzenia banku.
KN: Ja przepraszam, że się wtrącę, ale właśnie to jest pytanie, które najbardziej mnie nurtowało, jak dowiedziałam się, że będziemy miały przyjemność rozmawiać, bo w procedurze na przykład oddawania krwi, wiadomo, konkretna krew idzie do konkretnej osoby, która takiej krwi potrzebuje. Jeśli chodzi o mleko: jak to wygląda, bo rozumiem, że mleko może być bardziej lub mniej kaloryczne i wtedy przydaje się dzieciom, które szybciej lub wolniej przybierają na wadze, ale na pewno są jeszcze inne współczynniki, które bierzecie pod uwagę dostosowując akurat to mleko do tego dziecka.
AW: Więc dostosowywanie mleka do potrzeb danej doświadczeni, do potrzeb dziecka nie wymaga takich bardzo wysublimowanych procedur, tak jak Pani wspomniała, jeżeli chodzi o dawstwo krwi. Tutaj nie ma żadnego ryzyka, że nastąpi jakaś reakcja niepożądana na mleko innej mamy, ponieważ mleko kobiece nie jest tkanką, jest pożywieniem. W związku z tym, tutaj jakby nie ma takiego ryzyka, tak jak mówię najważniejsze jest, żeby to żywienie było bezpieczne. Natomiast oczywiście, najwspanialej by było, aby dane dziecko dostawało mleko swojej biologicznej mamy, ponieważ ono jest najlepiej dopasowane do potrzeb tego dziecka. Ale jeżeli to nie jest możliwe, to właśnie pierwszą alternatywą jest mleko z banku mleka, dlatego że wciąż zawiera ono specyficzne gatunkowo białka, węglowodany, tłuszcze i to tak naprawdę zapewnia też wsparcie immunologiczne, tak.
KN: I tego nam nie zapewni mieszanka gotowa.
AW: I tego nam nie zapewni mieszanka, natomiast to, co my możemy zrobić z punktu widzenia tego dopasowania, o którym Pani mówi, to oczywiście nie mamy możliwości zbadać każdej porcji mleka i powiedzieć, że w tym mleku jest więcej takiego czynnika, więc to mleko damy takiemu dziecku. Ale to co się staramy robić, to rzeczywiście żeby mleko od mam wcześniaków, które ma inny skład i dlatego, wracając do pytania: kto może zostać dawczynią, my byśmy bardzo chcieli, żeby było jak najwięcej dawczyń w gronie mam wcześniaków, dlatego że mleko mam wcześniaków ma inny skład niż mleko mam dzieci, które urodziły o czasie. Ono jest bardziej dopasowane do potrzeb noworodka przedwcześnie urodzonego, rzeczywiście jest bardziej kaloryczne, zawiera też i to zostało już potwierdzone dobrych kilka lat temu, że zawiera np. dużo więcej takich niezwykle istotnych czynników ze względu na wsparcie rozwoju tego niedojrzałego noworodka, jak np. komórki macierzyste, czy immunoglobuliny. W związku z tym staramy się to najcenniejsze mleko, które otrzymujemy od mam wcześniaków przekazać dzieciom rzeczywiście też najbardziej niedojrzałym. Natomiast nie zawsze jest taka możliwość i też nie ma też takiej potrzeby, żeby np. jedno dziecko było żywione cały czas mlekiem od jednej mamy. Nie ma takiego uzasadnienia, w związku z tym zdarza się, że tak naprawdę jedna mama, dawczynie, jeżeli jest niezwykle ofiarną dawczynią, jest swoim mlekiem wykarmić kilkoro wcześniaków.
KN: A beneficjentami takich banków mleka są głównie mamy wcześniaków?
AW: Jeżeli chodzi o przeznaczenie mleka z banku mleka, to rzeczywiście priorytetem są dzieci urodzone przedwcześnie. Dlaczego? Dlatego, że jeżeli chodzi o terapeutyczne właściwości mleka, to tutaj najwięcej wiemy właśnie o działaniu prozdrowotnym dla tych noworodków najbardziej dojrzałych, ale na liście beneficjentów są też np. noworodki urodzone o czasie, ale ciężko chore, ponieważ każda taka sytuacja wymaga wsparcia. I mleko jest taką naprawdę przecudowną, zupełnie unikalną substancją, która rzeczywiście w takiej sytuacji nawet przygotowywania dziecka do operacji, tak, może stanowić taki jakiś element ochronny, który sprawi, że to dziecko rzeczywiście, ten jego układ immunologiczny po prostu lepiej sobie poradzi ze skutkami np. właśnie jakichś interwencji medycznych, które oczywiście nie zastąpią i są konieczne, tak, mleko nie zastąpi tych interwencji medycznych.
Dlaczego mleko matki jest ważne dla wcześniaka?
KN: Tutaj wchodzimy na temat, który chciałam poruszyć pod koniec odcinka, ale skoro Pani o tym wspomniała, to ja od razu zapytam: dlaczego tak ważne jest, żeby dzieci, zwłaszcza te urodzone przedwcześnie były karmione właśnie mlekiem kobiecym? Jeśli już nie mogą być karmione przez mamę, to mlekiem kobiecym od dawczyni.
AW: Mleko kobiece dla wcześniaków, to jest dużo więcej niż pożywienie. Rzeczywiście my w klinice mamy takie poczucie i przeświadczenie, które jest udokumentowane w bardzo wielu badaniach, że to jest po prostu rodzaj leku, rodzaj terapii. Nawet mówimy o terapii żywieniowej wcześniaków. Tak jak zresztą Pani redaktor powiedziała, oczywiście sytuacja noworodka urodzonego przedwcześnie jest bardzo złożona klinicznie, ale jeżeli poradzi sobie z problemami oddechowymi, to drugą sprawą najbardziej taką krytyczną jest właśnie żywienie. I z takich naprawdę bardzo mocnych dowodów naukowych mogę przywołać dwa. Po pierwsze, dzieci żywione mlekiem kobiecym, wyłącznie mlekiem kobiecym, czyli mlekiem własnej mamy plus suplementowane mlekiem z banku mleka mają mniejsze ryzyko zapadnięcia na krytyczne zapalenie jelit, co jest jedną z głównych przyczyn poważnych operacji, czy nawet dużej śmiertelności wcześniaków. A druga rzecz, też niezwykle ważna, to jest działanie ochronne w rozwoju sepsy noworodkowej. I to jest, te zakażenia, te uogólnione zakażenia, to jest również coś, czego się bardzo boimy w przypadku wcześniaków. I jeżeli mamy taką możliwość, żeby zadziałać prewencyjnie, jeżeli chodzi o te dwa bardzo poważne schorzenia, to po prostu robimy wszystko, żeby to zrobić. I dlatego właśnie mleko kobiece jest tak istotne dla wcześniaków, oczywiście jest szereg różnych innych też dobroczynnych dobrodziejstw, które wynikają z żywienia mlekiem kobiecym, ale myślę, że te dwa są najważniejsze.
KN: Czyli ja nie będę zbytnio chwalić sytuacji, jeśli powiem, że kobieta, która oddaje takie mleko do banku mleka jest dawczynią niejednokrotnie ratuje życie i zdrowie dziecka.
AW: Zdecydowanie tak. Mamy, które oddają mleko naprawdę dzielą się tym, co mają najlepsze dla swoich dzieci, a niejednokrotnie dla tych najmniejszych wcześniaków, to może być właśnie ten języczek uwagi, który przeważy o powodzeniu terapii, więc to jest rzeczywiście pewien rodzaj bohaterstwa. My tak traktujemy te nasze dawczynie, jako rzeczywiście nasze bohaterki.
KN: Pani Olu, jak Was znaleźć, jeśli chciałabym zostać dawcą?
AW: Można szukać informacji o możliwości zostania dawcą na stronie fundacji www.bankmleka.pl. Natomiast, tak naprawdę należy skontaktować się z najbliższym bankiem mleka w swoim mieście i na naszej stronie też znajduje się lista szpitali, gdzie są banki mleka. Oczywiście można również śledzić naszego Facebooka, ale myślę, że i tak najważniejsze informacje, że należy udać się po prostu do szpitala w swoim mieście, albo najbliższego szpitala, gdzie jest bank mleka.
KN: I teraz po naszej rozmowie ja doskonale wiem, jak to ważna instytucja i jak bardzo pomaga, także serdecznie gratuluję, dziękuję, że Panie wpadły na ten pomysł. Na sam koniec chciałabym Panią poprosić, żebyśmy zachęciły mamy, które ewentualnie mogłyby zostać dawcą mleka, żeby właśnie to zrobiły, albo chociaż to przemyślały.
AW: Bank Mleka, to ratunek dla wcześniaków. Każda mama, która ma za dużo pokarmu może podzielić się z innym dzieckiem, którego mama akurat z przyczyn losowych nie może karmić piersią. Zapraszamy.
KN: Jeśli możecie, to chociaż to przemyślcie. A ja Was zapraszam na kolejny odcinek. Bardzo dziękuję, Pani Olu.
AW: Dziękuję bardzo.
Poprzednie odcinki: