Fundacja Wcześniak oraz EFCNI o konieczności poprawy opieki nad dziećmi dotkniętymi wcześniactwem
17 listopada z okazji Światowego Dnia Wcześniaka, Europejska Fundacja na rzecz Opieki nad Noworodkami (EFCNI) wspólnie z Fundacją Wcześniak Rodzice – Rodzicom wzywają do ustanowienia w Europie jednolitych standardów opieki nad niemowlętami dotkniętymi wcześniactwem. Jakość wsparcia udzielanego rodzicom i ich przedwcześnie narodzonemu potomstwu ma bezpośredni wpływ na wysokość wskaźników śmiertelności
i niepełnosprawności niemowląt[i]. Neonatologowie podkreślają konieczność poprawy profilaktyki i ochrony zdrowia w okresie rekonwalescencji. Rodzicom należy udzielić dokładnych informacji medycznych i świadczyć pomoc przed przyjęciem dziecka do szpitala, w trakcie jego pobytu na oddziale i po zakończeniu leczenia w placówce[ii]. Raport EFCNI ?W trosce o dzień jutrzejszy? (Caring for tomorrow) zawiera szczegółowe propozycje działań zmierzających do poprawy sytuacji.
W Europie co roku przedwcześnie przychodzi na świat 500 tys. dzieci. Już w czasie ciąży kobieta powinna być poinformowana o czynnikach ryzyka wcześniactwa, ponieważ przedwczesny poród może powodować u dziecka wiele problemów zdrowotnych[iii]. U wcześniaków częściej występują choroby przewlekłe, takie jak schorzenia układu oddechowego i układu krążenia, cukrzyca oraz niepełnosprawność w postaci porażenia mózgowego czy kłopotów ze słuchem
i wzrokiem, ale także zaburzenia zachowania i uczenia się. Zarówno brak dostępu do informacji i edukacji wśród matek, jak i błędy w opiece szpitalnej mogą zwiększyć ryzyko powikłań wcześniactwa. Około 40% niemowląt urodzonych przed 32. tygodniem ciąży ma dysplazję oskrzelowo-płucną. Potencjalne długoterminowe skutki takiego stanu to zwiększone ryzyko zgonu w niemowlęctwie i przewlekła choroba płuc. Pożądane jest leczenie pacjentów z grupy ryzyka w klinikach specjalistycznych. Po opuszczeniu szpitala niemowlęciem powinien zajmować się lekarz rodzinny znający historię jego choroby. Dodatkowo należy edukować rodziców, aby sami jak najlepiej potrafili pielęgnować swoje dziecko przebywające na oddziale intensywnej opieki czy też pozostające w domu. Niestety, do tej pory tylko niewiele państw europejskich prowadzi tego rodzaju politykę.[iv]
? Tylko niektóre kraje posiadają wytyczne postępowania z niemowlęciem i jego rodziną na wypadek wystąpienia wcześniactwa ? mówi dr Tomasz Makaruk, Prezes Fundacji Wcześniak Rodzice-Rodzicom.
Niemowlęta urodzone przedwcześnie to nie tylko ?mali pacjenci?
Edukacja rodziców oraz opracowanie właściwych standardów opieki to działania niewystarczające. Oprócz tego szpitale powinny tworzyć i modernizować oddziały intensywnej terapii noworodka.
? Dzieci, które przyszły na świat z nie w pełni rozwiniętymi zdolnościami przeżycia, potrzebują odpowiedniej przestrzeni, ciszy, spokoju, a przede wszystkim obecności rodziców ? mówi Silke Mader, przewodnicząca Rady Fundacji EFCNI i jedna
z autorek raportu EFCNI ?W trosce o dzień jutrzejszy?, w którym po raz pierwszy zgłoszono postulat opracowania jednolitych w całej Europie standardów opieki nad noworodkiem.
Współczesne oddziały intensywnej opieki rzadko kiedy w pełni zaspokajają specyficzne potrzeby dotkniętych wcześniactwem dzieci oraz ich rodzin. Szczególnie jest to widoczne w kwestii aranżacji sal szpitalnych i w samej organizacji opieki, niesprzyjającej rozwojowi niemowlęcia i prowadzeniu życia rodzinnego.
? Z tego powodu nasz raport zawiera także rekomendacje dotyczące projektu pomieszczeń oddziałów intensywnej opieki ? wyjaśnia Silke Mader. Na przykład, w każdym oddziale intensywnej terapii noworodka należy stosować się do odpowiednich norm niskiej intensywności światła i hałasu, co pomaga rozwijać się najmniejszym i najbardziej wrażliwym dzieciom. Wykazano, że czynniki stresogenne, tj. światło i hałas wpływają negatywnie na rozwój mózgu wcześniaków[v]. Pośród inkubatorów i sprzętu medycznego powinno być wystarczająco dużo miejsca na kangurowanie i bliski kontakt fizyczny z rodzicami, kiedy noworodek kładziony jest na piersi dorosłego. Te praktyki wspomagają rozwój zmysłów węchu i dotyku wcześniaków. Rodzicom należy zapewnić warunki umożliwiające całodzienne przebywanie z dzieckiem, gdyż to pomaga mu przetrwać trudne początki życia po urodzeniu.
Dobra opieka ? bez niepotrzebnego stresu
Innym ważnym aspektem są warunki pracy personelu medycznego oddziału intensywnej terapii.
Jeśli zespół pracowników medycznych wykonuje swoje zadania z większą satysfakcją i w mniejszym stresie, zmniejsza się prawdopodobieństwo popełnienia przez nich błędów, a zwiększa efektywność ich pracy. Sprzyja temu dobrze zaaranżowane miejsce pracy, zaprojektowane w ujęciu ?holistycznym?, gdzie jest ułatwiony dostęp do aparatury medycznej oraz lepsze warunki do zachowania higieny, np. poprzez umożliwienie większej swobody poruszania się czy zredukowania plątaniny kabli. Podobnie pozytywnie oddziałuje na pracowników oddziałów intensywnej opieki posiadanie kawałka własnej przestrzeni dostępnej tylko dla personelu.
[i] European Foundation for the Care of Newborn Infants (Hrsg.): Too little, too late? Why Europe should do more for preterm infants,
EU Benchmarking Report 2009/2010, executive summary, p.5 (Za małe, zbyt późno? Dlaczego Europa powinna zrobić więcej dla wcześniaków?, Raport UE 2009/2010, raport i rekomendacje, str.5)
[ii] European Foundation for the Care of Newborn Infants (Hrsg.): Too little, too late? Why Europe should do more for preterm infants,
EU Benchmarking Report 2009/2010, executive summary, p.5 (Za małe, zbyt późno? Dlaczego Europa powinna zrobić więcej dla wcześniaków?, Raport UE 2009/2010, raport i rekomendacje, str.5)
[iii] European Foundation for the Care of Newborn Infants (Hrsg.): Caring for Tomorrow ? EFCNI White Paper
on Maternal and Newborn Health and Aftercare Services, 2011, P. 64, 23 9 (W trosce o dzień jutrzejszy ? Raport EFCNI . Zdrowie
i rekowalescencja młodych matek i noworodków )
[iv] European Lung Foundation, Factsheet: Preterm birth and the lungs, p.4 (www.european-lung-foundation.org) (Europejska Fundacja ds. Chorób Płuc). Tekst Informacyjny: Wcześniactwo a stan płuc, str. 4, www.european-lung-foundation.org)
[v] Huppertz C., Schott C.,Linderkamp, O.: Können Umgebungsfaktoren die neurologische Entwicklung eines frühgeborenen Kindes verbessern?
in: Bundesverband ?Das frühgeborene Kind? e.V. (Hrsg.), Informationsbroschüre ?Neue Wege gehen?, p.14ff.