Zasiłek macierzyński – spis treści do artykułu:

1. Zasiłek macierzyński – kiedy przysługuje
2. Zasiłek macierzyński a ubezpieczenie chorobowe
3. Wcześniejszy powrót do pracy
4. Przerwanie zasiłku macierzyńskiego
5. Ile wynosi zasiłek macierzyński
6. Urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim
7. Dokumenty wymagane do wypłaty zasiłku macierzyńskiego
8. Uzupełnienie z dn. 10.10.2022 o świadczeniach dla mam wcześniaków
9. Uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków

Drodzy Rodzice,

w tym rozdziale postaramy się przedstawić Wam kilka zagadnień związanych z przepisami dotyczącymi urlopów macierzyńskich, ojcowskich, zasiłków i innych świadczeń, z których będziecie mogli skorzystać w razie potrzeby (w tym programu Rodzina 500 Plus). W tym dziale omawiamy również zagadnienia związane z niepełnosprawnością dziecka, takie jak orzeczenie o niepełnosprawności czy uprawnienia, z których może korzystać rodzic dziecka niepełnosprawnego.

Trzeba również pamiętać, że przepisy stale się zmieniają i dlatego prosimy o sprawdzenie, czy dana kwestia nie uległa zmianie. Poniżej przedstawione informacje są zgodne ze stanem prawnym na dzień 1 sierpnia 2020 roku. Przedstawiona analiza nie stanowi porady prawnej i ma jedynie charakter informacyjny. Autorką poniższego opracowania jest r.pr. dr Małgorzata Kozak (prywatnie mama Poli urodzonej w 25. tyg. z wagą 760 g). Zmiany w przepisach prawa wynikające z „tarcz covidowych” nie mają większego wpływu na sytuację rodziców wcześniaków i mają zakres ograniczony w czasie, stąd nie zostały uwzględnione.

Zasiłek macierzyński – kiedy przysługuje

Zasiłek macierzyński jest świadczeniem przysługującym za okres:

• urlopu macierzyńskiego,
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
• urlopu ojcowskiego oraz
• urlopu rodzicielskiego.

Co do zasady zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:

• urodziła dziecko,
• przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
• przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.

Zasiłek macierzyński przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia:

• gdy pracujesz na podstawie umowy na czas określony, która została przedłużona do dnia porodu,
• gdy byłaś w ciąży i zostałaś w tym czasie zwolniona z pracy (czyli straciłaś ubezpieczenie chorobowe), a przy tym: zostały naruszone przepisy i masz na to prawomocne orzeczenie sądu albo Twój pracodawca ogłosił upadłość lub został zlikwidowany. W tym przypadku, jeśli nie zapewniono Ci innej pracy, do dnia porodu przysługuje Ci zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński a ubezpieczenie chorobowe

Zasiłek macierzyński przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym tj.:

• pracownikom (umowa o pracę), gdy pracujesz na podstawie umowy na czas określony, która została przedłużona do dnia porodu,
• zleceniobiorcom (umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, także jeśli pracujesz na podstawie umowy uaktywniającej, na przykład jesteś nianią), pod warunkiem, że są ubezpieczone (zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego),
• osobom wykonującym pracę nakładczą na podstawie umowy nakładczej (czyli pracujesz w domu i na przykład składasz długopisy, szyjesz), pod warunkiem, że jesteś ubezpieczona.

Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystuje ubezpieczony-ojciec dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Konieczny jest wniosek ubezpieczonej-matki.

Wcześniejszy powrót do pracy

Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystuje ubezpieczony-ojciec dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Konieczny jest wniosek ubezpieczonej-matki.

Wniosek taki wymaga:

• oświadczenia matki, od kiedy ojciec dziecka będzie korzystać z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego,
• zaświadczenia pracodawcy o dacie, w której pracownica zaprzestała korzystania z urlopu macierzyńskiego (o ile jest wypłacany przez ZUS),
• pisemnego wniosku matki zawierającego datę, od której rezygnuje ona z pobierania zasiłku macierzyńskiego (o ile matka jest osobą ubezpieczoną, ale niebędącą pracownicą).

Przerwanie zasiłku macierzyńskiego

Ważne dla rodziców dzieci hospitalizowanych po urodzeniu! W przypadku, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, ubezpieczona może po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 8 tygodni po porodzie przerwać okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, a pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze szpitala[2].

Więcej na temat zawieszenie urlopu macierzyńskiego przeczytasz na stronie: https://wczesniak.pl/zawieszenie-urlopu-macierzynskiego/

Zasiłek macierzyński przysługuje również ubezpieczonemu-ojcu dziecka przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego przysługującego pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko.

Ile wynosi zasiłek macierzyński

Najniższy zasiłek macierzyński wynosi 1000 zł (odpowiadające świadczeniu rodzicielskiemu). Taką minimalną kwotę otrzymują m.in. bezrobotni, studentki, osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych (umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa agencyjna) oraz matki, które prowadzą działalność gospodarczą i płacą minimalne składki ZUS.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od:

– wysokości wynagrodzenia i warunków zatrudnienia pracownicy – matki dziecka, oraz
– czy zostanie złożony wniosek o urlop rodzicielski, a jeżeli tak, to w jakim terminie.

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim

Pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy. W takim przypadku za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru.

 

Dokumenty wymagane do wypłaty zasiłku macierzyńskiego

DOKUMENTY WYMAGANE DO WYPŁATY ZASIŁKU MACIERZYŃSKIEGO ZA OKRES USTALONY JAKO OKRES URLOPU MACIERZYŃSKIEGO:

• w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem – zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu,
• w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres od dnia porodu – odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek (np. pracodawcę) albo ZUS.

[1] Na podstawie Ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 157 ze zm.).
[2] Źródło: http://www.zus.pl

Tekst pochodzi z „Niezbędnika rodzica wcześniaka”. Poradnik zamówisz bezpłatnie na stronie: https://niezbednik.wczesniak.pl/.

Omawiamy w nim również urlop rodzicielski i ojcowski, a także kwestie zasiłków i świadczeń dla rodziców.

 

Uzupełnienie z dn. 10.10.2022 o świadczeniach dla mam wcześniaków.

Jak podaje Gazeta Podatkowa w wydaniu nr 81 z dn. 10.10.2022 r.: jeżeli mama spodziewająca się dziecka ma umowę zawartą tylko do dnia porodu, a urodzi dziecko przedwcześnie, to mimo skróconego czasu zatrudnienia, przysługuje jej zasiłek macierzyński od dnia porodu.

Z kolei zasiłek chorobowy w czasie niezdolności do pracy dla kobiet w ciąży wynosi maksymalnie 270 dni. Jeśli jednak niezdolność do pracy przekroczy poza ten okres, pracowniczka może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Ta sytuacja występuje, gdy po zakończeniu zasiłku chorobowego nadal występuje niezdolność do pracy, a leczenie i/lub rehabilitacja może tę zdolność przywrócić. O świadczenie rehabilitacyjne można się też ubiegać na podstawie opinii lekarza lub komisji ZUS. W momencie porodu świadczenie chorobowe lub rehabilitacyjne zostaje zastąpione zasiłkiem macierzyńskim.

Jeśli kobiecie nie przysługuje zasiłek macierzyński, a pobierała przed porodem zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, to po porodzie te świadczenia nie są przerywane – tylko pod warunkiem, że nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego. Kontynuacja zasiłku chorobowego może nastąpić, jeśli: a) po porodzie nadal występuje niezdolność do pracy, b) nie minęły 182 dni okresu zasiłkowego, c) nie minęło 91 dni zasiłku w przypadku, gdy minął czas zatrudnienia.

Uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków

Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje rodzicom wcześniaków i chorych noworodków, które po urodzeniu muszą przebywać w szpitalu. Uzupełniający urlop macierzyński jest inny w zależności od tygodnia ciąży, w którym dziecko przyjdzie na świat, masy urodzeniowej i długości hospitalizacji. Zasada ogólna – tydzień za tydzień – tydzień dodatkowego urlopu za każdy rozpoczęty tydzień pobytu dziecka w szpitalu.

• do 15 tygodni – dla rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 gramów,
• do 8 tygodni – dla rodziców dzieci urodzonych po ukończeniu 28. a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 gramów,
• do 8 tygodni – dla rodziców dzieci urodzonych po 37. tygodniu ciąży wymagających hospitalizacji od 5. dnia od dnia porodu do 8. tygodnia po porodzie.

W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie, przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy uwzględnić wagę dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
Warunkiem otrzymania dodatkowego urlopu macierzyńskiego w przypadku dzieci urodzonych po 37. tygodniu ciąży, ale wymagających hospitalizacji, jest: pobyt dziecka w szpitalu przez przynajmniej 2 kolejne dni, który rozpocznie się między 5. a 28. dniem po porodzie. Jeżeli dziecko będzie hospitalizowane od 29. dnia po porodzie, a wyszło ze szpitala po 3 dniach od porodu, wtedy rodzicom nie przysługuje uzupełniający urlop macierzyński. Uzupełniający urlop macierzyński jest w 100% płatny, fakultatywny (przyznawany na wniosek rodziców).

Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje BEZPOŚREDNIO po podstawowym urlopie macierzyńskim, który trwa 20 tygodni, a przed urlopem rodzicielskim.
Potrzebne są następujące dokumenty przy ubieganiu się o uzupełniający urlop macierzyński:

• wniosek o dodatkowe świadczenie złożony do pracodawcy lub do ZUS. Nie ma specjalnego formularza przy składaniu wniosku do pracodawcy – może to być odręcznie napisana prośba. Pracodawca nie może odmówić dodatkowego świadczenia.
• Zaświadczenie o pobycie dziecka w szpitalu – wystawiane przez szpital. Potrzebne są zaświadczenia ze wszystkich szpitali, jeżeli dziecko przebywało w kilku placówkach. We wniosku musi się znaleźć informacja o ukończonym tygodniu ciąży, w którym dziecko przyszło na świat, masa urodzeniowa, czas, w którym dziecko przebywało w szpitalu.

Rodzice, których dziecko urodziło się przed 19 marca 2025 roku i którzy jeszcze 19 marca byli na urlopie macierzyńskim, powinni złożyć wniosek najpóźniej w ostatnim dniu trwania urlopu macierzyńskiego.
Rodzice, których dziecko urodziło się po 19 marca 2025 roku, powinni złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński min. 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego.