KORD czyli Kompleksowa Opieka Rozwojowa dla wcześniaków to pilotażowy program, który opierając się na profilaktyce, pomoże na wczesnym etapie życia dziecka wychwycić nieprawidłowości rozwojowe i je niwelować.
KORD – kto może przystąpić do programu?
Rodzice dzieci, które urodziły się przed upływem 33. tygodnia ciąży lub z małą masą urodzeniową (hipotrofią), uzyskają skierowanie do programu KORD przed wypisem dziecka ze szpitala. Rodzice muszą wyrazić zgodę na przystąpienie do programu.
Opieka nad dzieckiem trwa do 3. roku życia i obejmuje konsultacje z zakresu: neonatologicznego, neurologicznego, psychologicznego, okulistycznego, laryngologicznego, fizjoterapeutycznego. lub innych – w zależności od potrzeb zdrowotnych. Dziecko pozostaje też pod stałą opieką lekarza pediatry w przychodni rejonowej. Wizyty odbywają się w wyznaczonych miesiącach życia dziecka. Opisy wizyt, wyniki badań są zamieszczane w „Karcie wcześniaka”, do której dostęp mają zarówno poszczególni specjaliści, jak również rodzice.
Wyłączenie z programu KORD: Do programu pilotażowego nie kwalifikuje się dzieci, o których mowa w ust. 1, u których zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą ich życiu, powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, lub dzieci, którym są udzielane świadczenia w ramach dziecięcej opieki koordynowanej. (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 25.05.2023 r. sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki rozwojowej nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie KORD § 5. pkt. 5.)
Cele KORD
- zapewnienie dzieciom najlepszej, kompleksowej opieki specjalistycznej dedykowanej wcześniakom,
- rozpoznanie zaburzeń na wczesnym etapie i ich korygowanie (leczenie i terapia),
- zmniejszenie negatywnych skutków wcześniactwa,
- wyrównanie nieprawidłowości rozwojowych względem rozwoju dzieci urodzonych o czasie,
- wypracowanie standardów organizacyjnych i opieki nad wcześniakami.
Plan działań w ramach KORD
Schemat KORD w każdym z 3 lat życia dziecka, z rozpisaniem wizyt u specjalistów znajduje się na stronie: https://imid.med.pl/pl/top-menu/kord
W pierwszym roku życia odbywają się wizyty u: neonatologa, neurologa, fizjoterapeuty, neurologopedy, psychologa, kardiologa, okulisty, audiologa – nie mniej niż 5 wizyt. W 2. roku życia porady udzielają: neonatolog, neurolog, psycholog i fizjoterapeuta – nie mniej niż 4 wizyty. W trzecim roku życia dziecko jest pod opieką specjalistów: neonatologa, neurologa i psychologa. – co najmniej 3 spotkania. Porady mają charakter interdyscyplinarny.
W module I opieki odbywa się diagnostyka, terapia i monitorowanie efektów leczenia. Moduł II dotyczy rehabilitacji dzieci.
Ośrodki KORD
Liderem programu KORD jest Instytut Matki i Dziecka w Warszawie.
Ośrodki regionalne znajdują się w 8 lokalizacjach:
- Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. św. Jana Pawła II Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 6 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach;
- Instytut „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi;
- Instytut Matki i Dziecka w Warszawie;
- Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie;
- Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy;
- Szpital Uniwersytecki w Krakowie;
- Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku;
- Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu.
Uzasadnienie konieczności wdrożenia kompleksowej opieki nad dziećmi urodzonym przedwcześnie:
(materiał Instytutu Matki i Dziecka oraz Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego)
Jak wynika z polskich danych epidemiologicznych, częstość urodzeń noworodków znacznie przed prawidłowym terminem porodu nie wzrasta w ostatnich dekadach lat, natomiast dzięki postępom medycyny zwiększa się ich przeżywalność. W konsekwencji takiej sytuacji zwiększa się liczba dzieci z problemami zdrowotnymi i rozwojowymi najbardziej nasilonymi w pierwszych latach życia.
Jakość opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem jest czułym miernikiem jakości ochrony zdrowia państwa. Opieka ta jest ważnym elementem polityki zdrowotnej, jak również polityki prorodzinnej. Pomimo szeregu pozytywnych zmian w zakresie opieki okołoporodowej i znacznej poprawy opieki perinatalnej w Polsce, nadal istnieją niekorzystne zjawiska, wymagające pilnej eliminacji. Stąd też, poprawa jakości i skuteczności opieki zdrowotnej nad matką i noworodkiem jest jednym z priorytetów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie priorytetów zdrowotnych (Dz. U. Nr 137, poz. 1126). Problemem utrudniającym realizację tego priorytetowego działania jest brak instrumentów umożliwiających obiektywną ocenę jakości opieki nad populacją noworodków urodzonych znacznie przedwcześnie – w ujęciu ogólnopolskim i lokalnym – brak jest też obiektywnych danych pozwalających na kreowanie skutecznej polityki zdrowotnej, w wymiarze kosztów i efektywności.
Konsekwencją wczesnego uszkodzenia mózgu mogą być w przyszłości:
– dysharmonia rozwojowa
– opóźniony rozwój psychoruchowy i poznawczy
– mózgowe porażenie dziecięce (MPDz)
– zaburzenia emocjonalne
– zaburzenia ze spektrum autyzmu
– ADHD
Cechą niedojrzałego mózgu są zdolności naprawcze w postaci tzw. plastyczności mózgu, stąd waga kompleksowego nadzoru nad rozwojem w pierwszych latach życia.
U dzieci urodzonych przedwcześnie mogą także występować, zwykle przejściowe, zaburzenia napięcia mięśniowego. Należą do nich: obniżenie napięcia mięśniowego, asymetria ułożenia ciała oraz wzmożone napięcie mięśniowe. Co jednak istotne, wcześnie zauważone zaburzenia napięcia mięśniowego przy odpowiednio prowadzonej rehabilitacji nie wpływają w większości przypadków negatywnie na rozwój ruchowy dziecka.
Szacuje się, że dodatkowe problemy zdrowotne dotyczą 30% populacji wcześniaków, jednakże wobec braku istniejącego rejestru tych dzieci brak jest dokładnych danych na ten temat.
W pierwszych latach swojego życia populacja noworodków urodzonych znacznie przedwcześnie (ELBW i VLBW) wymaga opieki kompleksowej ze względu na ryzyko nieprawidłowego rozwoju. W tym czasie należy dążyć do wyrównania niedoborów żywieniowych, zaburzeń oddechowych, nieprawidłowości układu nerwowego i narządów zmysłu, aby w przyszłości dzieci takie mogły uczęszczać do przedszkola i normalnej szkoły. Po tym czasie dzieci, których uszkodzenie będzie miało utrwalony charakter, będą mogły być skierowane do odpowiedniej opieki specjalistycznej.
Ważne jest, aby po opuszczeniu szpitala po kilkumiesięcznej hospitalizacji w warunkach oddziału intensywnej terapii noworodka rozwój dziecka był nadzorowany przez lekarzy specjalistów. Odpowiednia opieka medyczna stwarza szansę na prawidłowy rozwój noworodków urodzonych przedwcześnie i możliwość wyrównywania różnic rozwojowych, a przez to i szans życiowych w porównaniu do noworodków urodzonych w prawidłowym terminie.
Źródła:
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 25.05.2023 r. sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki rozwojowej nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie KORD, Dz. U. z 2023 poz. 1202)
- Strona Instytutu Matki i Dziecka https://imid.med.pl/pl/top-menu/kord (dostęp: 2025-05-08)
- Materiały Instytutu Matki i Dziecka oraz Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego